To tango "Gricel" είναι ένα κομμάτι που οι περισσότεροι έχουμε χορέψει σε κάποια μιλόνγκα. Πρόκειται για ένα ρομαντικό tango, τους στίχους του οποίου, έγραψε ο γνωστός ποιητής και συνθέτης, José María Contursi. Πόσοι γνωρίζουν όμως την πραγματική ιστορία που κρύβεται πίσω από αυτό το μελωδικό αριστούργημα? Τι είναι αυτό που τον ενέπνευσε να συνθέσει ένα από τα ομορφότερα tango όλων των εποχών?
Το "Gricel" είναι μια μουσική σύνθεση αγάπης και πάθους του Contursi, αφιερωμένη στη μεγάλη αγάπη της ζωής του, την Susana Gricel Viganó. Λίγοι στίχοι του tango αποτυπώνουν αυτό το συναίσθημα τόσο εκφραστικά όσο το "Gricel".
---------- José María Contrusi & Gricel, τα Πρώτα Χρόνια ----------
Ο José María Contursi ή αλλιώς ‘Katunga’ όπως ήταν το χαϊδευτικό του, γεννήθηκε στο Lanús, μια προαστιακή περιοχή της πόλης του Μπουένος Άιρες, στις 31 Οκτωβρίου 1911. Ήταν γιος του, επίσης γνωστού συνθέτη, Pascual Contursi και της Hilda Bríamo. Μπορούμε να αναφέρουμε ότι από την ιταλική πόλη Contursi, που βρίσκεται στον κόλπο του Salerno, το καινοτόμο και ρομαντικό αίμα των Contursi έφτασε στο Μπουένος Άιρες και έχει μεγάλη συμβολή στην γέννηση του tango. Συγκεκριμένα, ο Pascual Contursi έγραψε τους στίχους του tango ‘Mi noche triste’, που θεωρείται ένα από τα πρώτα tango της ιστορίας. Την σκυτάλη στην συγγραφή αξιόλογων tango θα παραλάβει ο γιος του, José María, όπως θα δούμε στην συνέχεια.
Η Gricel γεννήθηκε στη γειτονιά του San Cristóbal στο Μπουένος Άιρες στις 15 Απριλίου 1920. Ήταν κόρη του Egidio Viganó και της Maruca Anderson. Η τελευταία επέλεξε το όνομα για την κόρη της εμπνευσμένη από έναν χαρακτήρα μιας γαλλικής νουβέλας. Το ζεύγος Viganó έζησε αργότερα στο Quilmes, Guaminí (επαρχία του Μπουένος Άιρες) και στη συνέχεια στην πόλη Capilla del Monte που βρίσκεται στους λόφους της επαρχίας της Κόρδοβα, όταν ο Egidio Viganó αναγκάστηκε να μετακομίσει εκεί λόγω προβλημάτων υγείας που είχε στους πνεύμονές του. Η ζωή της Gricel στην Capilla del Monte δεν ήταν εύκολη. Μακριά από τους φίλους της και τη διασκέδαση, αφοσιώθηκε σε ένα βενζινάδικο που τότε διοικούσε ο πατέρας της, ντυμένη με μια λευκή φόρμα, ενώ έπρεπε να ακούει τα ‘θερμά’ κομπλιμέντα των οδηγών λεωφορείων που ταξίδευαν από την πόλη Κόρδοβα στην πόλη Ριόχα. Ταυτόχρονα παρακολουθούσε μαθήματα πιάνου. Η δασκάλα της ήταν η Dolly C. de Nuvolone, με καταγωγή από το Μπουένος Άιρες.
Μία μέρα η μοίρα ξεκίνησε τα σχέδια της και έτσι η Gricel έλαβε ένα γράμμα από τις στενές της φίλες, Nelly και Gory Omar, οι οποίες την κάλεσαν να περάσει μερικές μέρες στο Μπουένος Άιρες. H Gricel δεν δίστασε. Ετοίμασε γρήγορα τις αποσκευές της και πήρε το τρένο που θα την πήγαινε σε έναν προορισμό αγάπης και δακρύων. Οι μέρες της στο Μπουένος Άιρες ήταν λίγες αλλά ιδιαίτερα ευχάριστες. Καφετέριες, εστιατόρια και καταστήματα στην πολυσύχναστη Οδό de Mayo ήταν μερικά από τα μέρη που επισκεπτόντουσαν καθημερινά η Gricel με τις αδερφές Omar. Αναπόσπαστο όμως μέρος της ζωής στη μεγάλη πόλη ήταν και κάτι άλλο, οι ραδιοφωνικές εκπομπές. Την εποχή εκείνη ήταν ιδιαίτερο δημοφιλές για διάφορες ορχήστρες tango να δίνουν παραστάσεις, οι οποίες καλύπτονταν ραδιοφωνικά και μεταδίδονταν σε όλη την πόλη. Εκεί πήγαν λοιπόν, για να δουν ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα στον ραδιοφωνικό σταθμό Stendor. Όταν έφτασαν εκεί τα μάτια της Gricel δεν άργησαν να πέσουν σε έναν κομψό εκφωνητή, με ισιωμένα μαλλιά, που αργότερα της συστήθηκε επίσημα ως José María Contursi. Ποιός θα το φανταζόταν ότι αυτή θα ήταν η αρχή μίας ταραχώδους ιστορίας αγάπης που αργότερα θα οδηγούσε στην γέννηση του tango ‘Gricel’ αλλά και πολλών άλλων υπέροχων tango.
(H Gricel)
---------- H αρχή μίας ανεκπλήρωτης αγάπης ----------
Με την επιστροφή της στην επαρχεία, η Gricel ήταν διαφορετική. Είχε αρχίσει να τραγουδάει καθώς έπαιζε πιάνο, ανησυχώντας έτσι την δασκάλα της, και δεν έδειχνε να την ενοχλούν πλέον τα σχόλια από τους οδηγούς των λεωφορείων. Συνήθιζε να παρακολουθεί τα όμορφα ηλιοβασιλέματα και να αναστενάζει βαθιά. Ήταν περίπου το 1935-36. Μέχρι τότε ήταν νικήτρια σε διάφορους διαγωνισμούς ομορφιάς που διοργανώνονταν στους λόφους της Κόρδοβα, αλλά το στέμμα της δεν την ένοιαζε και οι αναστεναγμοί της συνεχίζονταν. Τότε ήταν που η μοίρα έβαλε ξανά σε εφαρμογή τα σχέδια της (1938). Ήταν η περίοδος που ο José ξεκίνησε να υποφέρει από πυρετούς και ελλείψει αντιβιοτικών, στον Contursi δόθηκε η συνήθης ιατρική συμβουλή για εκείνα τα χρόνια: «δοκιμάστε τον αέρα των λόφων της Κόρδοβα». Οι αδερφές Omar όταν έμαθαν τι συμβούλεψαν οι γιατροί τον Contursi, φαίνεται να του είπαν: «Θυμάσαι την Gricel; Ζει στην πόλη Capilla del Monte, στη μέση των λόφων της Κόρδοβα».
Έτσι λοιπόν ο Contursi, ο οποίος είχε προλάβει ήδη να παντρευτεί αλλά και να γίνει πατέρας, έφυγε για την επαρχεία αφήνοντας πίσω στο Μπουένος Άιρες τη γυναίκα του Alina Zárate και την κόρη τους. Το ταξίδι του δεν ήταν εύκολο καθώς πίσω στην αγαπημένη του πόλη απολάμβανε μια ωραία ζωή, λόγω του επαγγέλματος του ως στιχουργός tango. O ‘Katunga’ διάλεξε να μείνει στο πανδοχείο «La Atalaya» που διατηρούσε ο Egidio Viganó (πατέρας της Gricel) και έτσι ξεκίνησε το φλερτ μεταξύ τους. Ο Egidio Viganó δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να αποθαρρύνει το ειδύλλιο ανάμεσα στην κόρη του και στον διάσημο στιχουργό. Ο Contursi πλέον μοίραζε τον χρόνο του ανάμεσα στην επαρχεία και στο Μπουένος Άιρες. Την παράνομη αυτή σχέση φημολογείται ότι είχε καταλάβει η γυναίκα του José, Alina, γεγονός που οδηγούσε το έγγαμο ζευγάρι σε συχνούς καυγάδες. Τελικά μια μέρα ο Contursi έπρεπε να διαλέξει και επέλεξε να επιστρέψει στη γυναίκα του. Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι υπάρχουν διάφορες ιστορίες που αναφέρουν ότι ο πατέρας του José, Pascual, μπορεί να ήταν επιτυχημένος επαγγελματικά αλλά δεν ήταν καλό πατρικό πρότυπο. Δεν έδειχνε στοργή ούτε στον γιό του αλλά ούτε και προς την γυναίκα του. Το γεγονός αυτό είχε στιγματίσει τον μικρό José και έτσι ορκίστηκε ότι εάν ποτέ παντρευτεί, δεν πρόκειται να χωρίσει για κανένα λόγο. Ο Contursi ήταν παγιδευμένος ανάμεσα σε έναν γάμο που δεν μπορούσε να τερματίσει και στην γυναίκα που του είχε κλέψει την καρδιά. Σταμάτησε να επισκέπτεται την Gricel αν και συνέχισαν να επικοινωνούν μέσω ερωτικών επιστολών. Η θλίψη που ένιωθε ο στιχουργός, του έδωσε έμπνευση στο να μας χαρίσει μερικά από τα πιο όμορφα κομμάτια που έχουν καταγραφεί ποτέ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα: ‘Garras’, ‘Toda mi vida’, ‘Como dos extraños’, ‘Junto a tu corazon’, ‘La noche que te fuiste’ ‘Cristal’ και ‘Quiero verte una vez más’. Επίσης δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε το μοναδικό ‘En esta tarde gris’.
To 1942 ήταν η χρονιά που όλα άλλαξαν! Σε μία ερωτική επιστολή με ημερομηνία 10 Ιουνίου 1942, η Gricel φαίνεται να έγραψε στον Contursi: «Αγαπητέ José Maria, δεν έχω νέα σου εδώ και τέσσερις εβδομάδες. Ύστερα από την τελευταία σου επίσκεψη δεν έλαβα ούτε ένα γράμμα, ούτε ένα τηλεγράφημα που να μου λέει ότι τουλάχιστον ζεις. Νιώθω ανήσυχη, ανασφαλής, φοβισμένη. Τι θα κάνουμε με αυτή την αγάπη; Με θέλεις ακόμα;» Λίγο καιρό αργότερα έλαβε ένα γράμμα από τον αγαπημένο της στο οποίο ήταν γραμμένοι οι στίχοι ενός νέου tango με το όνομα της, ‘Gricel’. To θρυλικό αυτό tango σε μουσική του Mariano Mores και εκτέλεση από την κομψή ορχήστρα του Anibal Troilo όπως ήταν αναμενόμενο έγινε τεράστια επιτυχία. Ήταν το κύκνειο άσμα του Contursi προς την ανεκπλήρωτη αγάπη του. Η σύνθεση αυτή θεωρείται από πολλούς μέχρι και σήμερα ως το μεγαλύτερο έργο ζωής του.
(Απεικόνιση του δίσκου με το tango "Gricel")
Η ζωή για την όμορφη Gricel στην επαρχεία άλλαξε ριζικά. Έγινε αναγνωρίσιμη στην ευρύτερη περιοχή όπου ζούσε και όλοι την φώναζαν ως ‘Gricel, το κορίτσι από το διάσημο tango’. Στους διαγωνισμούς ομορφιάς που γίνονταν στο Valle de Punilla η Gricel ήταν πάντα η αδιαμφισβήτητη νικήτρια. Άρχισε να πηγαίνει πολύ συχνά σε εκδηλώσεις στο ξενοδοχείο Victoria της πόλης της, όπου εκεί οι άντρες ήταν παραπάνω από πρόθυμοι για να χορέψουν μαζί της. Η Gricel που δεν ήθελε να κλάψει παρά την ατυχία της, αποφάσισε να ξαναφτιάξει τη ζωή της. Μία μέρα γνώρισε τον Jorge Camba, τον οποίο παντρεύτηκε το 1949. Σύντομα απέκτησαν μαζί μία κόρη, την Susana-Jorgelina. Δυστυχώς για την Gricel, ο άνδρας της (που ήταν διαβόητος ‘γυναικάς’) την εγκατέλειψε λίγο αργότερα, σε ένα από τα συχνά ταξίδια του στη πόλη El Chaco. Η Gricel όμως, δεν έκλαψε ούτε αυτή την φορά. Είχε κληρονομήσει την έντονη Γερμανική ιδιοσυγκρασία της μητέρας της. Περνούσε τις μέρες της αφιερωμένη στην εκπαίδευση της κόρης της, όπου την βοηθούσε με τα μαθήματα της στο σχολείο αλλά και μαθαίνοντας την Αγγλικά και Ιταλικά.
---------- Τα ευτυχισμένα χρόνια ----------
Βρισκόμαστε στο 1955 όπου η σύζυγος του Contursi ξαφνικά πέθανε από βαριά ασθένεια. Πολλά χρόνια αργότερα όπως θα αναφέρει η κόρη του Contursi, Alicia, σε ένα ντοκιμαντέρ: «Ο μπαμπάς ένιωσε πολύ την απώλεια της μαμάς, που πέθανε το 1955. Έπεσε σε βαθιά κατάθλιψη γιατί είχε χάσει τη σύντροφο της ζωής του, αλλά και εκείνη την άλλη κρυφή αγάπη που όλοι ξέρουμε από τους στίχους του. Αυτό ήταν το τρομερό μέρος της ιστορίας. Είχε αυτά τα φαντάσματα της τρέλας και του θανάτου που τον στοίχειωναν». Ο José Maria συνήθιζε να περνάει τον χρόνο του σε διάφορα μαγαζιά, φανερά βυθισμένος στην κατάθλιψη και στο ποτό. Η μοίρα όμως επιτέλους θα του χαμογελάσει. Μία ημέρα του έτους 1962 ο διάσημος μπαντονεονίστας, Ciriaco Ortiz, έφτασε στην πόλη Capilla del Monte. Εκεί τυχαία συνάντησε την Gricel όπου τον ρώτησε για τα νέα της πόλης του Μπουένος Άιρες. Ο Ortiz (που ήταν φίλος με τον Contursi) φυσικά δεν παρέλειψε να την ενημερώσει για την τραγική κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο José. Για άλλη μια φορά ο δυνατός χαρακτήρας που είχε κληρονομήσει από την μητέρα της κυριάρχησε και έτσι η Gricel πήρε την απόφαση να ταξιδέψει στην πρωτεύουσα. Μόλις έφτασε στην πόλη κατευθύνθηκε προς το μαγαζί ‘El Molino’ για το οποίο είχε πληροφορίες ότι ήταν αγαπημένο στέκι του Contursi. Η συνάντησή τους μετά από τόσα χρόνια ήταν φορτισμένη. Δυστυχώς δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι ειπώθηκε μεταξύ τους αλλά από τότε δεν θα έχαναν ποτέ ξανά επαφή. Την κάλεσε για φαγητό στο σπίτι του και όπως εξομολογείται η Alicia: «Ξαφνικά το κορίτσι του tango (‘Gricel’) ενσαρκώθηκε, πάντα έλεγε ότι αυτοί οι στίχοι ήταν προϊόν “δημιουργικότητας του ποιητή”». Σχολιάζει επίσης ότι εκείνο το βράδυ η Gricel ήταν χωρίς ούτε μια σταγόνα μακιγιάζ και ότι έμεινε έκπληκτη με τα ιδιαίτερα μάτια της. Μια πολύ γλυκιά, αλλά πολύ σταθερή και πρακτική γυναίκα με ρεαλιστική ματιά στη ζωή. Η οικογένεια του Contursi δέχτηκε αμέσως την Gricel. Η Alicia της ήταν ευγνώμων για την ψυχική ανάρρωση του πατέρα της. Η Gricel ταξίδευε πολύ συχνά στο Μπουένος Άιρες και έμενε στο σπίτι του αγαπημένου της που βρισκόταν στην Οδό Chaco 20, στον τρίτο όροφο. Αντίστοιχη ήταν και η φιλοξενία της Gricel προς τα παιδιά του José όταν την επισκέπτονταν στην πόλη Capilla del Monte. Τα προβλήματα όμως δεν είχαν τελειώσει για αυτούς τους δύο. Το αλκοόλ, από το οποίο είχε εξαρτηθεί για τόσα χρόνια ο ‘Katunga’ είχε ξεκινήσει να προκαλεί την αναπόφευκτη πτώση της υγείας του. Τότε ήταν που η Gricel πήρε μια απόφαση: «Μετακομίζουμε στην Capilla del Monte. Αλλά το ουίσκι παραμένει εδώ».
Η Gricel και ο Contursi επέστρεψαν στην Capilla del Monte για να απολαύσουν τα ηλιοβασιλέματα και την ήσυχη ζωή. Αλλά η υγεία του Katunga είχε υποβαθμιστεί σοβαρά. Παρόλα αυτά, η πολυαναμενόμενη ώρα για την Gricel και τον Contursi ήρθε στις 16 Αυγούστου 1967, όταν στη σελίδα 275, βιβλίο III, ο ενοριακός παπάς César Emilio Ferreira έγραψε: «Στις 16 Αυγούστου 1967, η υπογεγραμμένη Ενορία της Capilla del Monte στο Παρεκκλήσι των Αδελφών Cabrini, αφού ζήτησε και έλαβε την αμοιβαία συναίνεση, ένωσε σε γάμο τον Don José María Contursi, 56 ετών, χήρος της Doña Elina Zárate, με την Doña Susana Gricel Viganó, 47 ετών, ελεύθερη». Η νομική εξήγηση που γράφτηκε «ελεύθερη» ήταν ότι η Gricel παντρεύτηκε τoν Camba μόνο με πολιτικό γάμο. Για την Εκκλησία ήταν ανύπαντρη.
Ο γάμος τους κράτησε τέσσερα ευτυχισμένα χρόνια και εννέα μήνες. Προς το 1970 σύχναζαν στο σπίτι ενός κοινού τους φίλου, τον Emilio Velich. Στις συναντήσεις τους διηγούνταν ανέκδοτα και τραγουδούσαν διάφορες μελωδίες tango. Δυστυχώς όμως η ευτυχία τους ήταν σύντομη. Η άσχημη κατάσταση της υγείας του Contursi, που απλά είχε κάνει μία παύση, συνεχίστηκε και έτσι στις 11 Μαΐου 1972 ο πολυαγαπημένος στιχουργός εγκατέλειψε το tango. Η Gricel ήταν δίπλα του και τον φρόντιζε μέχρι το τέλος. Πέθανε στην αγκαλιά του αρραβωνιαστικού της Susana, Oscar Iacobelli. Ο τελευταίος με δάκρυα στα μάτια εξομολογήθηκε: «Ο Contursi πέθανε με τον τρόπο που ζούσε. Πέθανε στην αγκαλιά μου σαν κύριος».
(Σπάνια φωτογραφία με τον Contursi, την Gricel και την κόρης της, Susana)
Η Gricel έζησε αργότερα στη Villa Allende, μια τοποθεσία που βρίσκεται επίσης μόλις 35 χιλιόμετρα από την Κόρδοβα. Πέρασε τις τελευταίες της μέρες στην οδό Las Palmeras 229 στη Villa Rivera Indarte, κοντά στη Villa Allende και την Κόρδοβα σε ένα σπίτι που περιβάλλεται από φοίνικες και βλάστηση. Στο διπλανό σπίτι, που βρίσκεται στο 231, έμενε η κόρη της Susana. Η Gricel διαγνώστηκε με λευχαιμία και παρόλο που δεν νίκησε τον θάνατο, νίκησε τον πόνο. Πέθανε στις 25 Ιουλίου 1994 από εγκεφαλική αιμορραγία. Οι στάχτες της αναπαύονται στο κοιμητήριο Rivera Indarte και τα λείψανα του Contursi βρίσκονται στο Πάνθεον του SADAIC στο Μπουένος Άιρες. Ο José María Contursi άφησε τέσσερα παιδιά από τον πρώτο γάμο του: έναν γιο και τρείς κόρες. Η οικογένεια Viganó συνέχισε μέσω της Susana-Jorgelina (αργότερα ως κυρία Iacobelli) με δύο κόρες και έναν γιο: τον Santiago, την Luciana και την Gricel.
Αυτή είναι η πραγματική ιστορία ενός tango που άγγιξε γενιές λόγω της ομορφιάς και της βαθύτητας του, όπως άλλωστε όλα όσα έγραψε ο Contursi. Τα περισσότερα από τα έργα του εμπνεύστηκαν από αυτή την αγάπη που, κατά καιρούς, φαινόταν αδύνατη.
Πηγές: http://tangodc.com/lyrics/2020/7/7/gricel , https://www.clarin.com/relaciones/gricel-desgarradora-historia-amor-prohibido-revancha_0_0hBV0wzaH.html , https://www.todotango.com/historias/cronica/113/Gricel/
