26 Νοεμβρίου 1888 – 14 Δεκεμβρίου 1964
Τόπος γέννησης: San José de Mayo, Uruguay
Ψευδώνυμο: Piricho - Pirincho
Μουσικό όργανο: Βιολί
O Francisco Canaro ή αλλιώς Francisco Canaroso, Canarozzo όπως ήταν το βαπτιστικό του όνομα του, ήταν ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες και μουσικούς του tango. Εκτός από συνθέτης, ήταν και διευθυντής ορχήστρας tango ενώ ήταν επίσης άριστος βιολιστής. Σύμφωνα με τον γνωστό ιστορικό του tango Orlando Del Greco: «Στο όνομα του Canaro, όλο το tango συνοψίζεται»
---------- Τα Πρώτα Χρόνια ----------
Ο Francisco Canaro γεννήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1888 στην πόλη San José de Mayo της Ουρουγουάης. Ήταν ένα από τα 8 παιδιά του (επίσης) Francisco Canaro και της Rafaela Gatto που ήταν Ιταλοί μετανάστες. Ο Canaro απέκτησε από νωρίς το παρατσούκλι ‘El Pirincho’, καθώς οι τούφες των μαλλιών του όταν ήταν μωρό ‘πετούσαν’ προς τα πάνω και έτσι θύμιζαν αρκετά ένα πουλί που ζούσε στην περιοχή του River Plate. Η μαία που τον πρόσεχε ήταν αυτή που του έδωσε αυτό το χαριτωμένο παρατσούκλι. Το 1898 σε ηλικία μικρότερη των 10 ετών, ο Canaro μετακόμισε με την οικογένεια του στο Buenos Aires. Εκεί ζούσαν σε μεγάλα σπίτια με πολλά δωμάτια τα οποία ενοικιαζόντουσαν ένα (δωμάτιο) για κάθε οικογένεια και λέγονταν “Conventillos”. Η οικογένεια του μικρού Francisco ζούσε κάτω από συνθήκες μεγάλης φτώχιας, γεγονός που έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με τα πλούτη που θα αποκτήσει ο Canaro αργότερα στην καριέρα του. Ο Canaro και τα αδέρφια του, Rafael και Luis, αναγκάστηκαν να δουλέψουν από μικροί για να μπορέσουν να στηρίξουν την οικογένεια τους. Σε ηλικία μόλις 10 ετών, ο Canaro μοίραζε εφημερίδες που τις αγόραζε προς 5 cents και τις πουλούσε με τιμή 8 cents. Πρόλαβε να εργαστεί επίσης σαν βαφέας σπιτιών ενώ μερικά απογεύματα γυάλιζε και επιδιόρθωνε παπούτσια στους δρόμους της τοπικής γειτονιάς. Αργότερα με την οικογένεια του θα μετακομίσουν σε ένα άλλο ‘Conventillo’ που βρισκόταν στην Sarandi 1358, ενοικιάζοντας το δωμάτιο 31. Αυτή η μετακόμιση έφερε μεγάλη τύχη στον Canaro καθώς εκεί μερικά χρόνια αργότερα θα γνωρίσει τον Vicente Greco, μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ιστορίας του tango. Με τον Greco θα τους ενώσει μια μεγάλη φιλία και πολλές επιτυχίες μέσα από την συνεργασία τους όπως θα δούμε αργότερα. Ο Canaro αγαπούσε πολύ την μουσική και από μικρός έμαθε να παίζει κιθάρα, χάρη σε ένα γείτονα του στο Conventillo όπου ζούσε. Έμαθε επίσης να παίζει και μαντολίνο αλλά η πραγματική του επιθυμία ήταν να καταφέρει να παίξει βιολί. Την εποχή εκείνη ο Canaro δεν μπορούσε ακόμα να αγοράσει βιολί και έτσι κατασκεύασε το δικό του χρησιμοποιώντας ένα δοχείο πετρελαίου, μία ξύλινη σανίδα και μερικές χορδές.
Το 1906 ο Canaro αποφάσισε ότι θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με την μουσική και έτσι αγοράζοντας το πρώτο του βιολί και σχηματίζοντας ένα μουσικό τρίο, πήγε να παίξει σε ένα οίκο ανοχής στην πόλη Ranchos. Υπάρχει μια χιουμοριστική ιστορία σύμφωνα με την οποία, μία μέρα στον οίκο ανοχής τσακώθηκαν δύο μεθυσμένοι άνδρες και άρχισαν να πυροβολούν μέσα στο κτίριο. Ο Canaro και οι συνάδελφοι του τρόμαξαν τόσο πολύ που ζήτησαν άμεσα από τον ιδιοκτήτη του οίκου ανοχής να τους διακόψει το συμβόλαιο και να τους αφήσει να φύγουν. Ο ιδιοκτήτης απέρριψε το αίτημα τους αλλά περιέφραξε το μπαλκόνι από το οποίο έπαιζαν με σιδερένια ενισχυμένα φύλλα στους τοίχους. Το μουσικό τρίο του Canaro συνέχισε τις περιοδείες σε διάφορα μέρη στα προάστια του Buenos Aires όπως: Guaminí, Salliqueló, Tres Lomas, Trenque Lauquen, General Acha, San Pedro, και Arrecifes. Ήταν μάλιστα στο Guaminí όπου γνώρισε τον Juan Maglio “Pacho”, έναν άλλον σπουδαίο συνθέτη και μουσικό του tango.
Βρισκόμαστε στο 1908 όπου συναντάμε τον εικοσάχρονο Canaro να έχει γυρίσει στο Buenos Aires και σχηματίζοντας ένα νέο μουσικό τρίο με τον Samuel Castriota (πιάνο) και τον Vicente Loduca (bandoneon), να παίζει στο Café Royal της γειτονιάς La Boca. Ήταν μια περίοδος άνθισης για το tango καθώς εκείνη την χρονική περίοδο έπαιζαν ταυτόχρονα στην γειτονιά La Boca τα αδέρφια Greco, o Genaro Esposito, o Roberto Firpo και ο Angel Villoldo. Για τον τελευταίο ο Canaro έτρεφε μεγάλο σεβασμό καθώς θαύμαζε τις συνθέσεις του και συχνά παραδεχόταν πως το tango αλλά και γενικότερα η Αργεντινή χρώσταγε πολλά σε αυτόν τον σπουδαίο άνδρα. Ένα χρόνο αργότερα, το 1909, ο Canaro είχε ξανά την τύχη με το μέρος του. Στο café όπου έπαιζε τα βράδια, γνώρισε τον θρυλικό συνθέτη και μπαντονεονίστα, Eduardo Arolas. O Arolas εκείνη την νύχτα, έκανε την τιμή στο Canaro και στους πελάτες του café να παίξει μία από τις διασημότερες συνθέσεις του, το “Una Noche de Garufa”. To συγκεκριμένο tango άρεσε τόσο πολύ στο Canaro που το συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριο του αμέσως.
Το 1909 ο Canaro γνώρισε τον Roberto Firpo, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους εκπρόσωπους της ‘Παλαιάς Φρουράς’ του tango. Με τον Firpo έγιναν στενοί φίλοι αλλά και γείτονες καθώς ζούσαν και οι δύο στην γειτονιά San Cristobal του Buenos Aires. Το 1910 είναι μια χρονιά ορόσημο καθώς παρατηρούμε το tango να μεταφέρεται από τις περιφερειακές οδούς Suarez και Necochea προς το κέντρο του Buenos Aires με σημαντικότερο παράδειγμα την οδό Corrientes. Πρώτος που κατάφερε να παίξει στο κέντρο της πόλης ήταν ο Firpo (στο “Bar Iglesias”) και η επιτυχία του οδήγησε και άλλους καλλιτέχνες να μεταφερθούν εκεί. O Canaro διαλύοντας το υπάρχον μουσικό του τρίο, ενσωματώθηκε στην ορχήστρα του Vicente Greco όπου άρχισαν να παίζουν μουσική στο κέντρο αλλά και στα προάστια του Buenos Aires σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία! Μία νύχτα ένας μάνατζερ από την δισκογραφική εταιρία “Casa Tagini” εμφανίστηκε στο μαγαζί που έπαιζαν και τους πρόσφερε συμβόλαιο. Ο Canaro και ο Greco δέχτηκαν αλλά για να διαχωρίσουν το μουσικό σχήμα της ορχήστρας τους σε σχέση με άλλες ορχήστρες που δεν έπαιζαν tango, βάφτισαν την ορχήστρα τους “Orquesta Tipica Criolla”. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για την ιστορία του tango καθώς αυτό το καθιερωμένο μουσικό σχήμα θα γίνει προάγγελος των μετέπειτα διασημότερων ορχηστρών του tango. Ο δίσκος αυτός που έκαναν μαζί πήγε αρκετά καλά και τους έφερε μεγάλη επιτυχία, ενώ πλήθος κόσμου μαζεύονταν κάθε μέρα στην οδό Corrientes για να τους απολαύσουν. Το 1912 ο εικοσιτετράχρονος Canaro συνέθεσε το πρώτο του tango, Pinta Brava.
( Στο κέντρο της φωτογραφίας ο Roberto Firpo και δεξιά ο Francisco Canaro)
---------- Η Χρυσή Εποχή ----------
To 1915 είναι ίσως η σημαντικότερη χρονιά για τον Canaro. Είναι η χρονιά που ξεκινάει να διευθύνει ορχήστρες. Πρεμιέρα ως διευθυντής ορχήστρας θα κάνει στο γκαλά “Baile de Internado” ανάμεσα σε σημαντικά ονόματα του tango όπως για παράδειγμα αυτό του φίλου του, Roberto Firpo. Την ίδια χρονιά παρουσιάζει τα θαυμάσια tango ‘El Alacran’ και ‘Matasano’, ενώ λίγο αργότερα θα συνθέσει και έναν από τα tango σήμα-κατατεθέν του, το ‘El Internado’. H μουσική ‘εκτόξευση’ του Canaro είναι τέτοια που αμέσως προσλαμβάνεται να διευθύνει το “Baile de Carnaval”, ένα από τα σημαντικότερα μουσικά δρώμενα της Αργεντινής. Η αποδοχή και υποστήριξη του κόσμου είναι καθολική και ο Canaro συνέχισε να διευθύνει το συγκεκριμένο φεστιβάλ για πολλά χρόνια ακόμα. Πρέπει να σημειωθεί ότι, κατά μία έννοια, ο Canaro ανασχημάτισε ολόκληρο τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία αντιλαμβανόταν το tango. H ορχήστρα του ήταν η πρώτη που εισήχθη στους αριστοκρατικούς κύκλους, αφού μέχρι τότε το tango θεωρούταν από την υψηλή κοινωνία ως κάτι παρακμιακό και προκλητικό. Ξαφνικά ο Canaro γίνεται ένας από τους πιο περιζήτητους καλλιτέχνες του Buenos Aires. Φυσικά δεν αφήνει την ευκαιρία να πάει χαμένη και δημιουργεί τρεις ορχήστρες με το όνομα του. Η μια διευθύνεται από αυτόν, η δεύτερη από τον αδερφό του Juan και η τρίτη από έναν άλλο του αδερφό, τον Humberto. Αργότερα δημιουργείται και μία τέταρτη ορχήστρα με τον αδερφό του, Rafael, στην διεύθυνση.
Σε ηλικία 33 ετών (1921) ο Canaro καταφέρνει και κάνει κάτι που κανείς δεν είχε πραγματοποιήσει μέχρι τότε. Η διεύθυνση του Teatro Opera του Buenos Aires του ζητάει να διευθύνει τη μουσική παράσταση Carnival Ball και ο Canaro σχηματίζει μια ορχήστρα αποτελούμενη από 32 μουσικούς(!) γι’ αυτήν την περίσταση. Ήταν κάτι που ήταν πρωτόγνωρο για το tango αφού ποτέ άλλοτε δεν είχε δημιουργηθεί τόσο μεγάλου μεγέθους ορχήστρα. Τρία χρόνια αργότερα ο Canaro πρωτοτυπεί καθώς ενσωματώνει τον τραγουδιστή μέσα στην ορχήστρα. Μέχρι εκείνη την περίοδο, εκτός σπάνιων εξαιρέσεων, όλες οι ορχήστρες έπαιζαν tango χωρίς τον ρόλο του τραγουδιστή. Αυτό που έκανε ο Canaro, ήταν να βάλει τον τραγουδιστή να τραγουδάει την ‘γέφυρα’ (estribillo) που ήταν το κύριο μέρος ενός τραγουδιού tango. Όπως αναφέρει και ο Canaro στην βιογραφία του: «Πάντα σοβαρός με τον εαυτό μου, δεν ήμουν πλήρως ικανοποιημένος και μου φαινόταν ότι στα κομμάτια μου και στην ορχήστρα μου έλειπε κάτι: ήταν το φωνητικό κομμάτι, αλλά όχι για να γεμίσει το κομμάτι αλλά για να κάνει πιο ενδιαφέρουσα τη μουσική απόδοση. Έτσι λοιπόν, ήρθε στο μυαλό μου να κάνω το ρεφρέν να τραγουδιέται, το έκανα και μου άρεσε. Η πρώτη καταγεγραμμένη εμπειρία ήταν ένα tango από τον αδερφό μου, Mario: “Asi es el mundo” με έναν νέο τραγουδιστή, τον Roberto Diaz». Η κίνηση αυτή ήταν επιτυχημένη και σύντομα και άλλες ορχήστρες άρχισαν να ακολουθούν το παράδειγμα αυτού του λαμπρού μουσικού.
Το 1925 , ο Canaro και τα αδέρφια του, ταξίδεψαν στο Παρίσι όπου το tango ήταν της μόδας. O Manuel Pizarro ήταν εκεί μαζί με τα αδέρφια του και διεύθυναν ο καθένας ξεχωριστά την ορχήστρα του. Αυτό ήταν κάτι που άρεσε στον Francisco και αμέσως ξεκίνησε να κάνει το ίδιο. Με τους τραγουδιστές Agustin Irusta και Roberto Fugazot αλλά και τον πιανίστα Lucio Demare ξεκίνησε περιοδείες στην Ισπανία και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία! Από εκείνη την χρονική περίοδο χρονολογείται και το θαυμάσιο tango “Canaro en Paris” που ήταν ένα tango που είχε συνθέσει ο Canaro αλλά ακόμα δεν του είχε δώσει όνομα. Ένας αδερφός του είχε δει στην τοπική εφημερίδα ένα άρθρο με τίτλο «Canaro en Paris» (ο Canaro στο Παρίσι) και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Άξιο αναφοράς επίσης, είναι η παράνομη σχέση του Canaro με την γνωστή τραγουδίστρια του tango, Ada Falcon. Ο Canaro γνώρισε την 24χρονη ηθοποιό και τραγουδίστρια με τα μεγάλα πράσινα μάτια και δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό. Θέλανε να παντρευτούν αλλά ο Canaro ήταν ήδη παντρεμένος με την Martha Gessaume. Ο Francisco σκέφτηκε το διαζύγιο αλλά γρήγορα συνειδητοποίησε ότι αυτό θα του επέφερε μεγάλη οικονομική ζημιά, οπότε αποφάσισε να έχει την νεαρή Falcon ως ερωμένη. Αυτή η σχέση τους διήρκησε χρόνια αλλά το τέλος της είναι κάτι που συζητιόταν για καιρό στο κέντρο της πόλης. Μία μέρα η γυναίκα του Canaro μπήκε στο στούντιο ηχογραφήσεως όπου ο άνδρας της συνήθιζε να ηχογραφεί κομμάτια και βρήκε την Falcon καθισμένη στα γόνατα του Canaro. H Martha δεν μπορούσε να ανεχθεί άλλο τέτοιες προσβολές. Η υπομονή και τα ‘στραβά μάτια’ που τόσα χρόνια έκανε τελείωσαν και έτσι έβγαλε ένα όπλο από την τσάντα της και σημάδεψε την Falcon στο κεφάλι. Ήταν τόσο μεγάλο το σοκ της Ada που όχι μόνο εγκατέλειψε οριστικά τον Canaro αλλά σταμάτησε μετά από λίγο καιρό και την καριέρα της ως τραγουδίστρια.
( O Francisco Canaro με την Ada Falcon)
---------- Η Υπόλοιπη Καριέρα ----------
Το 1935 επιστρέφει μόνιμα πλέον στην Αργεντινή και διαπιστώνει ότι το tango είναι ακόμα πιο ανθηρό απ’ ότι όταν το είχε αφήσει. Υπήρχαν πολλές ορχήστρες που ήταν διάσημες. Δεν έχασε χρόνο και ξεκίνησε διάφορες περιοδείες σε όλη την χώρα κάνοντας το όνομα του γνωστό σε όλα τα μήκη της Αργεντινής και των διπλανών χωρών. Η δημιουργία του ραδιοφώνου και οι πρώτες ραδιοφωνικές μουσικές εκπομπές ήταν άλλη μια ευκαιρία για τον πανέξυπνο Canaro να γίνει ακόμα πιο διάσημος. Παρότι υπήρχαν ικανότατοι μουσικοί που είχαν δημιουργήσει και εξελίξει το δικό τους προσωπικό στυλ, ο Canaro ήταν ο πιο γνωστός σε όλους όσους άκουγαν και χόρευαν tango. Η ορχήστρα του έγινε πρότυπο για τις ορχήστρες που έπαιζαν στο ραδιόφωνο της Αργεντινής κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 και των αρχών της δεκαετίας του 1950. Βέβαια για πολλούς χορευτές και ακροατές, οι ηχογραφήσεις του που χρονολογούνται στην πρώιμη χρυσή εποχή του tango, παρέμειναν και οι καλύτερες στο είδος τους.
Μία άλλη εξαιρετική του μουσική κίνηση ήταν τα μουσικά θέατρα. Αν και δεν ήταν δική του εφεύρεση, ο Canaro απέκτησε μεγάλη δόξα και φήμη μέσα από διάφορες θεατρικές παραστάσεις. Χρησιμοποιώντας απλά θεατρικά σενάρια, συνόδευε με τα tango του τις παραστάσεις αυτές, ενώ με την συνοδεία εκλεπτυσμένων τραγουδιστών παρουσίαζε παλαιά του ορχηστρικά tango ξαναγραμμένα με τραγουδιστικό κομμάτι. Ένα παράδειγμα είναι το tango “La llamada” όπου με την προσθήκη στίχων έγινε το “Rosa de amor”. Η μόνη αποτυχία που μπορεί να του χρεωθεί, είναι η κατεύθυνση που πήρε προς την βιομηχανία του κινηματογράφου. Ίδρυσε την εταιρία «Rio de la Plata productions» αλλά δυστυχώς καμία από τις παραγωγές της δεν ήταν επικερδής. Στο τέλος αναγκάστηκε να την πουλήσει για να ξεφορτωθεί τις απώλειες. Ακόμα και έτσι όμως ο Canaro ήταν ένας από τους πιο πλούσιους και ισχυρούς πολίτες της Αργεντινής. Το 1956, δημοσίευσε τα απομνημονεύματά του με τον τίτλο «Mis 50 anos con el tango». Ο θάνατος του Canaro επήλθε από μία σπάνια και άγνωστη νόσο, εκείνη την εποχή, την νόσο του Paget. Πέθανε στο Buenos Aires το 1964 σε ηλικία 76 ετών.
---------- Το Μουσικό Στυλ ----------
Ο Francisco Canaro ήταν ένας εξαίρετος μουσικός και η δισκογραφία του θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία του tango αφού αποτελείται από παραπάνω από 2200 κομμάτια. Είναι επίσης γνωστός για τις υπέροχες συνθέσεις του στο βαλς αλλά και για τις ‘εκρηκτικές’ του μιλόνγκες. Τα κομμάτια του Canaro έχουν την ‘αίσθηση’ των tangos της παλαιάς εποχής (Φρουράς) αλλά με την κομψότητα και φινέτσα της Χρυσής Εποχης. Εξαιρετικά παραδείγματα του μουσικού στυλ του Canaro είναι τα tango: “Poema” και “Invierno”.
Ο Canaro κατά την διάρκεια της καριέρας του συνήθιζε να αλλάζει το στυλ του ακολουθώντας τα μουσικά ρεύματα της εποχής. Το αποτέλεσμα ήταν να μην αναπτύξει συγκεκριμένο προσωπικό στυλ, όπως είχαν άλλες ορχήστρες της εποχής, αλλά να κινείται μεταξύ απαλού ή δυνατού ρυθμού. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτό ήταν στρατηγική για εμπορικούς λόγους. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι στον Canaro δεν άρεσε το ρίσκο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η είσοδος του τραγουδιστή στις ορχήστρες αλλά και η ενσωμάτωση του κοντραμπάσου στην ορχήστρα, κάτι που μέχρι τότε δεν χρησιμοποιούσε κανείς.
Πηγές: (http://www.todotango.com/english/artists/biography/28/Francisco-Canaro/), (http://escuelatangoba.com/marcelosolis/history-of-tango-part-7/), (http://www.verytangostore.com/legends/francisco-canaro.html), (https://en.wikipedia.org/wiki/Francisco_Canaro)